Jesteś tutaj: Home
- fBecome a fan on Facebook
- tFollow us on Twitter
- cAdd us on Flickr
- aFollow our updates through RSS
- kSubscribe to our newsletter
^Powrót na górę
Podobnie jak w latach ubiegłych, Stowarzyszenie Miłośników Czeladzi przygotowało dla pasjonatów lokalnej historii nowy numer "Zeszytów Czeladzkich". To już 26. wydanie!
W najnowszym roczniku "Zeszytów Czeladzkich" przedstawiamy kolejne wątki z przeszłości miasta i zmian w nim zachodzących. "Zeszyty" otwiera retrospekcyjny tekst Władysława Macieja Żymirskiego, opowiadający o najważniejszej dla niego przestrzeni życiowej - czeladzkich "Blokach". Co niemiara w nim ciekawostek i refleksji na temat codzienności w tym blokowisku i jego okolicy, zabaw młodzieńczych, poznanych osób, zachowań tej mikrospołeczności. Podobnie Jerzy Zawada przywołuje obraz dawnej ulicy Ogrodowej - i znów pojawiają się niegdysiejsi mieszkańcy, wspomnienia, archiwalne zdjęcia.
W rozdziale pt. "Czas wojny, czas miłości" zamieściliśmy artykuł Bożeny Pluteckiej o Zofii Gromskiej - niezwykłej nauczycielce z Czeladzi, ofierze niemieckiego KL Auschwitz-Birnenau oraz wspomnienie Violetty Zakrzewskiej o niespełnionej miłości jej babci - piaszczanki Andzi Domagałówny do legionisty Sierioży Mirowskiego.
W tym wydaniu rozpoczęliśmy cykl zatytułowany "Nie tylko kopalniami Czeladź stała", którego zadaniem jest pokazanie Czeladzi jako liczącego się ogniwa procesu industrializacji kraju od początku XX wieku do wybuchu II wojny światowej. Jako pierwsze prezentujemy, liczące ponad 100 lat, Polskie Towarzystwo Geologiczne i związanych z nim wybitnych przedstawicieli polskiej i światowej nauki. Towarzystwo to po drugiej wojnie - przez 15 lat - działało w naszym mieście, w pomieszczeniach kopalni "Saturn" - w wilii dyrektora (obecnie Muzeum Saturn) i budynku dyrekcji (obecnie Pałac Saturna - Termy Rzymskie) przy ulicy Dehnelów. W gronie wybitnych naukowców znalazł się również czeladzianin Anatol Zieliński. Tę zapomnianą historię opisała Wiesława Konopelska, która dotarła do wielu interesujących źródeł i ludzi nauki, obecnie działających w sosnowieckim oddziale Towarzystwa.
W kolejnym rozdziale przywracamy czeladzianom niezwykłą postać cenionego w środowisku artystycznym artysty malarza Jana Brodzkiego, który w międzywojniu uczył rysunków i prowadził zajęcia z wychowania technicznego w szkole podstawowej na Piaskach. Dzięki pomocy Muzeum Zagłębia w Będzinie po raz pierwszy wydobywamy na światło dzienne kilka prac tego artysty.
Proponujemy też kolejny odcinek opowieści Władysława Macieja Żymirskiego o fotografiach jego ojca - Jerzego Żymirskiego.
W październiku 2022 roku odeszła Ilona Kuśmierka-Kocyłak - wspaniała aktorka, ceniona postać świata filmowego i teatralnego w Polsce, honorowa obywatelka Miasta Czeladź i członek naszego Stowarzyszenia, której dzieciństwo upłynęło w kamienicy przy ulicy Milowickiej 83. Pamięci Artystki publikujemy pożegnalny tekst, przypominający jej pobyt w Czeladzi w 2010 roku.
Całość dopełniamy krótkim przeglądem przedwojennej prasy i odredakcyjnym tekstem uzupełniającym i korygującym niektóre fakty dotyczące znanej i zacnej rodziny Hercholdów, po raz pierwszy tak drobiazgowo opisane w 25 numerze "Zeszytów Czeladzkich".
Z końcem listopada 2021 r. ukazał się 25 numer rocznika "Zeszyty Czeladzkie".
Tematem wiodącym tego wydania są dzieje znakomitej czeladzkiej rodziny - rodziny Franciszki i Romana Hercholdów, ich przodków, dzieci i wnuków. W tę, jakże fascynującą, podróż po przeszłości wybrała się Ewa Ambroży, przewodnicząca Stowarzyszenia Miłośników Czeladzi i redaktor naczelna rocznika.
Innym ważnym tematem tej edycji "Zeszytów" jest obchodzona w 2021 roku 100.rocznica urodzin Czesława Słani – twórcy ponad tysiąca znaczków pocztowych dla poczt wielu państw Europy, obydwu Ameryk, Chin, Nowej Zelandii, Poczty Watykańskiej, ONZ, a do tego fascynującej i inspirującej osobowości. Dla Czeladzi, której jest honorowym obywatelem, owe obchody miały znaczenie szczególne. O tym artyście i czeladzkich filatelistach z Antonim Krawczykiem rozmawia Wiesława Konopelska.
Na łamach omawianego rocznika czytelnicy znajdą także wspomnienie Kazimierza Koniecznego o jego ojcu Antonim, a także o Barbarze Kruczkowskiej, honorowym członku Stowarzyszenia Miłośników Czeladzi i prezes czeladzkiego Koła Związku Kombatantów RP i Byłych Więźniów Politycznych, a nade wszystko niestrudzonej orędowniczki ocalenia od zapomnienia "Dzieci Potulic".
Na pewno zainteresują, a może i zaskoczą czytelników zebrane przez Jerzego Zawadę ciekawostki z historii Czeladzi.
Stałą pozycją "Zeszytów Czeladzkich" stała się Historia jednej fotografii, w której Władysław Maciej Żymirski snuje refleksje o zdjęciu wykonanym przez jego ojca - Jerzego. Całość wieńczą wypisy z przedwojennej prasy zagłębiowskiej, a także artykuł z wydawanego w czasie wojny "Dziennika Porannego" poświęcony czeladzkiej specyfice językowej - "czedzeniu" i "szeplenieniu", uchodzącym wówczas wśród mieszczan za zachowanie w dobrym tonie. Wydanie publikacji sfinansowano z grantu pozyskanego od Miasta Czeladź.
14 czerwca 2022 roku, po renowacji został ponownie odsłonięty pomnik zwany przez czeladzian pomnikiem oświęcimskim. Sądzimy, że warto zapoznać się z jego historią, którą opisał pan Artur Rejdak w opracowaniu "Czeladzkie pomniki" wydanym w 2008 roku przez Stowarzyszenie Miłośników Czeladzi.
Pomnik - płyta nagrobna, na rogu ulic Katowickiej i Nowopogońskiej, zawiera urnę z prochami więźniów obozu koncentracyjnego Auschwitz-Birkenau. Urnę z Oświęcimia do Czeladzi przywiozła sztafeta motocyklowa składająca się z 27 osób, głównie byłych więźniów i członków ich rodzin.
Pomnik został osłonięty 4 października 1947 roku przez wojewodę Aleksandra Zawadzkiego i poświęcony przez proboszcza czeladzkiej parafii ks. Józefa Sobczyńskiego. Napis na płycie opracował Teodor Jaworek a brzmi on:
1939 - 1945 BOHATEROM POLEGŁYM W OBOZACH KONCENTRACYJNYCH I WIĘZIENIACH HITLEROWSKICH ZA POLSKĘ WOLNOŚĆ I LUD
Pomnik powstał z inicjatywy ówczesnego Czeladzkiego Koła Polskiego Związku Byłych Więźniów Politycznych, którego prezesem był Jan Hetmańczyk, a sekretarzem Władysława Nocoń. Funkcję burmistrza Czeladzi pełnił Józef Rak.
Pomnik nosi obiegową nazwę OŚWIĘCIMSKIEGO, a rocznicowe uroczystości przed nim odbywają się w dzień wyzwolenia obozu Auschwitz-Birkenau i Czeladzi, tj. 27 stycznia. Stanął w miejscu, gdzie od 1929 roku do II wojny światowej, znajdował się obelisk ku czci trzech żołnierzy polskich, poległych 10 marca 1919 r. obok kopalni "Saturn" w walce z Niemcami.
Księga pamiątkowa uroczystości (kronika) z odsłonięcia i poświęcenia pomnika, znajduje się w siedzibie Czeladzkiego Koła Kombatantów przy ulicy Szpitalnej. Należy nadmienić, ze w dniu odsłonięcia pomnika, na porannej mszy świętej w miejscowym kościele, został także poświęcony sztandar Polskiego Związku Byłych Więźniów Politycznych Koła Czeladź.
Serdecznie zapraszam na spotkanie Stowarzyszenia Miłośników Czeladzi poświęcone panu Jerzemu Żymirskiemu - uznanemu fotografikowi, członkowi naszego Stowarzyszenia, laureatowi Nagrody Miasta Czeladź.
Zebranie odbędzie się w Centrum Usług Społecznościowych i Aktywności Lokalnej Rynek 22 (Kamienica Konarzewskich) 23 maja 2022 r. (poniedziałek) o godz. 17.00. W programie m.in. prezentacja okolicznościowych wydawnictw filatelistycznych: karty pocztowej, znaczka i datownika.
Zapraszamy na zebranie Stowarzyszenia Miłośników Czeladzi w dniu 13 grudnia 2021 r. o godz. 17.00.
W programie prezentacja najnowszego 25 numeru "Zeszytów Czeladzkich". Spotkanie odbędzie się w Centrum Usług Społecznościowych i Aktywności Lokalnej Rynek 22 (Dom Konarzewskich).
Zapraszamy na zebranie Stowarzyszenia Miłośników Czeladzi w dniu 22 listopada 2021 r. o godz. 17.00.
W ramach obchodów 100.rocznicy urodzin Czesława Słani, o tym światowej sławy grawerze znaczków pocztowych i banknotów oraz jego związkach z Czeladzią opowie znany czeladzki filatelista, nasz kolega - pan Antoni Krawczyk.
Spotkanie odbędzie się 22 listopada o godz. 17.00 w Centrum Usług Społecznościowych i Aktywności Lokalnej Rynek 22 (Dom Konarzewskich).